Wbrew pozorom lingwistyka rekreacyjna nie jest niczym nowym. Zabawy językiem i tworzenie zagadek ćwiczących umysł tworzono na długo zanim lingwistyka rekreacyjna pojawiła się na świecie.
Wśród starożytnych zagadek znaleźć można palindromy, anagramy, oksymorony, szarady i szyfry. Poniżej kilka przykładów takich zabaw z łaciny!
ŁACIŃSKI REBUS
1. (Kim jest) HOMO TRIVM LITERARVM /Plautus/ dosłowne tł. ‘Człowiek trzech liter’?
2. Odpowiedz na pytanie:
CVM MENTIOR ET MENTIRI ME DICO, MENTIOR AN VERVM DICO? /Aulus Gellius/ ‘Kiedy kłamię i mówię, że kłamię, to kłamię czy mówię prawdę?’
(Odpowiedzi znajdują się na końcu.)
PALINDROM
Palindrom to wyraz lub wyrażenie brzmiące tak samo bez względu na to, czy jest czytane od lewej do prawej, czy od prawej do lewej.
IN GIRUM IMUS NOCTE ET CONSUMIMUR IGNI
Współczesny, polski palindrom: Ile Roman ładny dyndał na moreli?
Ciekawa strona o polskich palindromach znajduje się tutaj.
MAGICZNY KWADRAT
Magiczne kwadraty – to formy palindromów, które są pewnego rodzaju krzyżówką w kształcie kwadratowego diagramu; wiersze i kolumny o tym samym numerze odczytywane są tak samo.
Jednym z najsławniejszych kwadratów jest tzw. kwadrat sator-rotas, który wygląda tak:
Wyrazy odczytane z tego kwadratu, bez względu na kierunek, tworzą zdanie: Sator arepo tenet opera rotas.
SZYFR CEZARA
Szyfrem cezara nazywa się prostą technikę szyfrowania wiadomości polegająca na przyporządkowaniu każdej literze tekstu jawnego (niezaszyfrowanego) innej litery oddalonej od niej o stałą liczbę pozycji w alfabecie. Nazwa szyfru pochodzi od Juliusza Cezara, który prawdopodobnie stosował ten typ kodowania informacji w swojej korespondencji.
Alfabet: ABCDEFGHIJKLŁMNOPRSTUVWYZ
Szyfr: przesunięcie o 3 miejsca
TEKST ZASZYFROWANY:
WRMHVWZLDGRPRVFCDSLVDQDVCBIUHPFHCDUD
TEKST JAWNY: tutaj.
ODPOWIEDZI:
Łaciński rebus:
1. Człowiek trzech liter? łc. FUR (złodziej)
2. Ta zagadka nie ma rozwiązania. Każda odpowiedź na to pytanie będzie zła. Zdanie to odnosi się do słynnego zagadnienia filozoficznego, tzw. paradoksu kłamcy, którego rozwiązanie nastąpiło dopiero w wieku XX, a jego autorem był Alfred Tarski – efektem jego rozważań nad semantyką i językiem było stworzenie nowej definicji prawdy oraz zapoczątkowanie nowej teorii modeli w matematyce.
Szyfr Cezara:
1. Teks jawny: TO JEST WIADOMOSC ZAPISANA SZYFREM CEZARA.