Przybij piątkę!

Większość systemów liczebnikowych na świecie opiera się na liczbie dziesięć, jednak w różnych zakątkach świata możemy natknąć się systemy bazujące na innych liczbach. Często, podobnie jak system dziesiętny, powstały w powiązaniu z naszym ciałem, a dokładnie tymi jego elementami, za pomocą których możemy wskazać, o jaką wielkość nam chodzi. Od liczby naszych palców wywodzi się także system piątkowy – jest to system krótszego zasięgu niż dziesiętny, co oznacza, że większość wyższych liczebników będzie w nim miała bardziej skomplikowaną strukturę (i będą po prostu dłuższe). Żeby zapisać liczbę 87 w takim systemie, zamiast trzech elementów (oznaczających 8, 10 i 7), będziemy potrzebować czterech:
3 x 25 (5^2) + 5 + 2.

Z tego właśnie względu systemy piątkowe są rzadkie. Posługują się nim między innymi użytkownicy języka nunggubuyu, w którym:

1 = anjbadj

2 = wulawa

6 = maralibalinala mari anjbadj [5 + 1]

7 = maralibalinala mari wulawa [5 + 2]

Także w języku gumatj (Australia) używany jest system piątkowy:

10 = marrma rulu [2 x 5]

15 = lurrkun rulu [3 x 5]

20 = dambumiriw rulu [4 x 5].

Dużo częściej piątka stanowi tzw. bazę pomocniczą w systemach o wyższej bazie – dziesiętnych i dwudziestkowych (np. w językach majańskich i nahuatl, używanych na terenie współczesnego Meksyku i sąsiadujących z nim krajach Ameryki Środkowej). W systemach, które wykorzystują inny zapis niż liczby arabskie, piątka jako baza pomocnicza wyróżniana bywa odpowiednią formą graficzną. Możemy to zaobserwować na przykład w kodeksach majańskich. Jak myślisz, jaka liczba powtarza się na tej stronie Kodeksu Madryckiego?

codice madrid 4

Każda kropka oznacza 1, a linia – 5. Tak więc liczba, o którą chodzi, to 13.